Wat is een 'goede' samenleving? Dat is een goede vraag, waar vele mensen verschillende antwoorden op hebben. Libertariërs spreken over non-agressie, communisten over de gemeenschap van productiemiddelen. Meningsverschillen daarin zijn legio, maar 'k zou toch iets graag willen hebben over binnenin de politieke filosofie van vrijheid.
Er is een fundamenteel verschil tussen een noodzakelijke voorwaarde en een voldoende voorwaarde. Ik zou zeggen dat, voor mij, het principe van recht en non-agressie op grote schaal een noodzakelijke voorwaarde is voor een wenselijke samenleving, maar geen voldoende voorwaarde. Daarmee bedoel ik dat het weliswaar noodzakelijk is dat mensen elkaar behandelen als rechtsubjecten en elkaar niet bestelen of doden, maar dat dit niet genoeg is voor een wenselijke samenleving. Het is genoeg voor een rechtvaardige samenleving - maar dat is niet alles. Bovenop het recht zou het, voor mij althans, ook nog leuk zijn als mensen op grote schaal solidair met elkaar zijn en elkaar niet al te veel het spreekwoordelijke mes in de rug zouden willen steken.
Dit is vaak in groot contrast met andere filosofieën, in het bijzonder met die aan de linkse interventionistische kant. Zij kijken naar het libertarisme en zien de non-agressie als voldoende voor een goede samenleving. Dat vinden ze echter - misschien wel terecht - een redelijk steriele visie van een samenleving en stellen daartegenover een veel leuker beeld met woorden als 'solidariteit' en 'gelijkheid'. Wat ze daar echter niet bijzeggen (of minder duidelijk stellen) is dat ze dit willen bereiken door middel van geweld en onrecht - is dat dan zoveel wenselijker? Kan dat wel bereikt worden door middel van geweld en onrecht?
De politieke filosofie van libertarisme is inderdaad nogal mager: je mag elkaar niet aanvallen, ook niet om 'solidariteit' en dergelijke te bereiken. Dat komt voor sommigen waarschijnlijk nogal koud over. Het is daarom waarschijnlijk te begrijpen dat libertariërs nogal veel tijd moeten spenderen in uit te leggen dat ze niet tegen solidariteit en dergelijke zijn. Libertarisme is de filosofie die stelt dat enkel vrijwillige interactie met mensen gerechtvaardigd is. Wat mensen wensen te bereiken is compleet hun zaak. Maar ik, als libertariër, heb inderdaad een voorkeur dat mensen een deel van hun inkomen, vrijwillig, afstaan aan solidariteit. Dat zou ik een wenselijkere samenleving vinden dan gewoon een samenleving gefundeerd op het recht - met alleen maar asociale egoïsten. Als deze vrijwillige solidariteit er niet is, is het echter geen goed idee deze af te dwingen. Egoïsten de macht geven over andere egoïsten is volgens mij geen goed idee. Dat is nu eenmaal de beperktheid van de menselijke natuur, die libertariërs aanvaarden en andere stromingen niet of minder: als iets wenselijk niet vrijwillig bereikt kan worden, is de kans groot dat grootschalige geweldadige organisatie dat ook niet zal kunnen bereiken.
Er is een fundamenteel verschil tussen een noodzakelijke voorwaarde en een voldoende voorwaarde. Ik zou zeggen dat, voor mij, het principe van recht en non-agressie op grote schaal een noodzakelijke voorwaarde is voor een wenselijke samenleving, maar geen voldoende voorwaarde. Daarmee bedoel ik dat het weliswaar noodzakelijk is dat mensen elkaar behandelen als rechtsubjecten en elkaar niet bestelen of doden, maar dat dit niet genoeg is voor een wenselijke samenleving. Het is genoeg voor een rechtvaardige samenleving - maar dat is niet alles. Bovenop het recht zou het, voor mij althans, ook nog leuk zijn als mensen op grote schaal solidair met elkaar zijn en elkaar niet al te veel het spreekwoordelijke mes in de rug zouden willen steken.
Dit is vaak in groot contrast met andere filosofieën, in het bijzonder met die aan de linkse interventionistische kant. Zij kijken naar het libertarisme en zien de non-agressie als voldoende voor een goede samenleving. Dat vinden ze echter - misschien wel terecht - een redelijk steriele visie van een samenleving en stellen daartegenover een veel leuker beeld met woorden als 'solidariteit' en 'gelijkheid'. Wat ze daar echter niet bijzeggen (of minder duidelijk stellen) is dat ze dit willen bereiken door middel van geweld en onrecht - is dat dan zoveel wenselijker? Kan dat wel bereikt worden door middel van geweld en onrecht?
De politieke filosofie van libertarisme is inderdaad nogal mager: je mag elkaar niet aanvallen, ook niet om 'solidariteit' en dergelijke te bereiken. Dat komt voor sommigen waarschijnlijk nogal koud over. Het is daarom waarschijnlijk te begrijpen dat libertariërs nogal veel tijd moeten spenderen in uit te leggen dat ze niet tegen solidariteit en dergelijke zijn. Libertarisme is de filosofie die stelt dat enkel vrijwillige interactie met mensen gerechtvaardigd is. Wat mensen wensen te bereiken is compleet hun zaak. Maar ik, als libertariër, heb inderdaad een voorkeur dat mensen een deel van hun inkomen, vrijwillig, afstaan aan solidariteit. Dat zou ik een wenselijkere samenleving vinden dan gewoon een samenleving gefundeerd op het recht - met alleen maar asociale egoïsten. Als deze vrijwillige solidariteit er niet is, is het echter geen goed idee deze af te dwingen. Egoïsten de macht geven over andere egoïsten is volgens mij geen goed idee. Dat is nu eenmaal de beperktheid van de menselijke natuur, die libertariërs aanvaarden en andere stromingen niet of minder: als iets wenselijk niet vrijwillig bereikt kan worden, is de kans groot dat grootschalige geweldadige organisatie dat ook niet zal kunnen bereiken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten