Het zorgvuldig gehypte Wall Street – Money Never Sleeps valt sinds vorige week in de dichtstbijzijnde multiplex te bezichtigen. Aangezien films over financiële economie niet zo frequent zijn, kan een review op Mediatingeconomics van Oliver Stone’s nieuwste geesteskind niet uitblijven.
Money Never Sleeps is de opvolger van Wall Street. Wat de meesten zich herinneren aan deze ode/kritiek op het financieel kapitalisme van de jaren ’80 is de Greed is Good-speech
http://www.youtube.com/watch?v=7upG01-XWbY&feature=player_embedded
Hierin trekt Gordon Gekko (Michael Douglas, of course) ten strijde tegen het management van een bedrijf dat volgens hem inefficiënt gerund wordt. Gekko presenteert zich als een verdediger van de aandeelhouders: hij wil hen bevrijden van een spilzuchtig bestuur en de sociaal moeilijke keuzes maken die er voor moeten zorgen dat het bedrijf weer rendabel wordt.Greed is Good, ofwel: het winstmotief heeft waarde. Een tijdsdocument zonder weerga.
De oorspronkelijke Wall Street-film werd gekenmerkt door een zeer ambivalente houding tegenover het financieel kapitalisme. De good guy van het verhaal wordt gespeeld door Charlie Sheen, die er uiteindelijk in slaagt Gordon Gekko op te laten sluiten voor handel in voorkennis. Het is niet de corporate raider Gordon Gekko die met de kijkers sympathie moet gaan lopen, maar Charlie en Martin Sheen, die een vakbondsleider speelt. Toch is in Wall Street 1987 ook een duidelijke fascinatie voor het financieel kapitalisme aanwezig. Het is niet voor niets Gordon Gekko die uiteindelijk de filmgeschiedenis is ingegaan.
Die ambivalente is verdwenen in Oliver Stone’s nieuwste prent. Om Gekko zelf in Money Never Sleeps te parafraseren: greed is legal geworden, met als resultaat een financiële sector met negatieve toegevoegde sociale waarde. Money Never Sleeps baseert zich sterk op de gebeurtenissen van midden 2008. Toen luidde de val van Lehman Brothers (sorry, ‘Keller Zabel Investments’) het begin van de financiële crisis in. Geruchten over toxische kredieten (een solvabiliteitsprobleem) zorgden ervoor dat niemand nog wil lenen aan het bedrijf in kwestie (een liquidititeisprobleem), waardoor de investeringsbank failliet ging. De nieuwe Charlie Sheen van dienst, Shia LaBeouf, verliest hierdoor niet alleen zijn baan als analist, maar ook zijn mentor, die immers zelfmoord pleegt. Hij besluit dan ook ten strijde te trekken tegen het kwaadaardige Goldman Sachs (‘Churchill Schwartz’), dat verantwoordelijk was voor de georchestreerde marktaanval op zijn voormalige werkgever. Daarnaast probeert hij ook de brokken te lijmen tussen zijn verloofde en haar vader (the Gekko) en, later, zijn verloofde en hemzelf. Ook probeert LaBeouf zijn moeder (Susan Sarandon) te doen terugkeren naar haar carrière als verpleegster, die ze had verlaten om makelaarster te worden op de tegen 2008 crashende huizenmarkt.
Het zijn precies deze zijplots die de film aan waarde laten inboeten. Oliver Stone is een man van moeilijke onderwerpen en aanklachtfilms, die hier echter voor het grootste deel zijn doel mist. De boodschap is nochtans wel aanwezig: het winstmotief heeft desastreuze gevolgen indien het gecombineerd wordt met moral hazard. Moral hazard, algemeen gesteld, valt voor wanneer men de negatieve gevolgen van risicogedrag af kan schuiven op iemand anders, Het is een intrinsieke eigenschap van een banksysteem dat de hand boven het hoofd wordt gehouden door een centrale bank. Stone toont dat het fenomeen ook op kleinere schaal voorvalt: de relatie tussen LaBeouf en zijn moeder, die telkens weer om geld komt vragen, wordt ook gekenmerkt door moral hazard.
Toch blijkt Money Never Sleeps nogal licht aan de inhoudelijke zijde. Niemand verwacht dat de complexiteit van de financiële crisis volledig kan worden toegelicht in een film. Wat meer nuance had op sommige vlakken zeker gemogen. Het lijkt me dat de gemiddelde kijker zal blijven zitten met het gevoel dat ‘gulzige bankiers het gedaan hebben’. Over de ultieme consequentie van de bail-out, waarbij miljarden van de belastingbetaler naar de financiële sector vloeiden, wordt dan weer té licht gegaan. In die zin moeten we het ook eens zijn met Itinera hoofdeconoom Ivan Van de Cloot: Wall Street – Money Never Sleeps is een gemiste kans om het onrecht dat midden 2008 geschiedde te laten doordringen in het collectieve onderbewustzijn. Laten we hopen dat Inside Job het beter doet.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten