Na literatuur van het neo'tje (lange naam 'neohumanisme'), het blad dat uitgegeven werd door lvsv waren er enkele zaken waar ik toch wel een comment of 2 op zou wensen te formuleren. Deze eerste post gaat over de tekst van de voorzitter 'It takes two to tango'. In de tekst beschrijft de voorzitter dat de vaak aanwijsbare problemen in een vrije markt het gevolg zijn van de aard van het menselijk beestje. Persoonlijk denk ik echter dat er op het pleidooi enkele kritische zaken geformuleerd worden, dewelke dat ik hier zal trachten te doen. Dit is natuurlijk niet om een of andere controverse uit te lokken, maar simpelweg om het debat verder aan te zwengelen.
Natuurlijk, in de praktijk worden er transacties gesloten die nadelig blijken te zijn voor één van de partijen. Door de grote informatievoorsprong op hun klanten konden verzekeraars te dure producten verkopen, die de klanten niet gekocht zouden hebben als zij de consequenties beter hadden doorzien. In een vrije markt kan dit echter geen stand houden. Deze transacties gaven de verzekeraars slechts een tijdelijk voordeel, en op langere termijn schade.
Dit eerste punt vind ik niet zozeer verkeerd, maar wel interessant. Het is immers zo dat de vrije markt het probleem van 'asymmetrische informatie' juist als verwijt wordt gebruikt om de onmogelijkheid van verzekeringen af te sluiten. In de normale theorie heeft juist de cliënt een informatievoorsprong op de verzekeraar, waardoor er geen of moeilijk een verzekering afgesloten kan worden. Niet dat ik deze standaardtheorie echt vertrouw - verzekeraars kunnen perfect mechanismen ontwikkelen (dokterscontroles of whatever) om deze risico's te minderen - maar ik vind het wel merkwaardig dat hier het geheel wordt omgedraaid. Ik kan me zelf niet (direct) een voorbeeld geven van een (praktisch) voorbeeld waar er verzekeraars (te) dure producten konden verkopen door een informatievoorsprong - maar daar hoeft het nog niet uit te volgen dat dit per se onwaar is. 'k wou vooral opmerken dat hier de standaardredenering wordt omgedraaid en dat ik dat eigenlijk wel interessant vond. (Het hoeft toch niet altijd negatief te zijn?) De auteur heeft natuurlijk gelijk als hij zegt dat het competitieve proces van vrije toegang inderdaad zorgt dat op de lange termijn zo'n zaken afgevlakt worden; daarom hameren liberalen zo hard op vrije toegang.)
Ik zou mezelf niet zijn als ik niet een of andere commentaar zou plaatsen bij deze rechtvaardiging van een overheid - vooral omdat ik denk dat een overheid noch op rechtvaardige grond gerechtvaardigd kan worden, noch op structureel duurzame grond. In ieder geval: 'vertrouwen dat beschaamd kan worden' kan altijd, maar volgt daaruit dat de overheid een deus-ex-machina is? Je hebt inderdaad een systeem nodig dat juridisch deftig ontwikkeld is om recht te halen, indien er recht geschonden is, maar waarom zou dit systeem een monopolie moeten zijn (en de mogelijkheid om dit monopolie te misbruiken)? Wat ik ook niet goed begrijp is de gedachte dat er 'belangen zijn die iedereen aangaan' maar die strijdig zijn met 'specifieke deelbelangen van bepaalde partijen'. Je zit in de eerste plaats met een paradox: de beperking van de overheid is ook in de belangen van iedereen, maar de uitbreiding van de overheid kan steeds specifieke deelbelangen laten overheersen. Verder is er niet zoiets als 'belangen van iedereen' in een concrete zin. Iedereen (buiten dan weer machtsgeile psychopaten, moordenaars, vakbonsleiders enpolitici en dergelijke) heeft baat bij een vreedzame samenleving waarbij mensen coöpereren in een sfeer van vrijwilligheid, maar dit is juist alles wat een overheid niét kan doen - door het feit dat ze automatisch en logisch noodzakelijk steunt op geweld. Maar van zodra dat het concreter wordt, zijn er verre van gedeelde en universele belangen. En zelfs als er al belangen zijn die door een groot aantal mensen gedragen worden, betekent dit niet dat mensen niet in staat zouden zijn om hun gedrag zo te coördineren om dit op te lossen. (Of er is in ieder geval niet meer reden dan dat ze in staat zouden zijn om hun gedrag te coördineren om te zorgen dat de overheid dit (goed) tot uiting brengt en niet meer doet dan wat 'nodig' zou zijn.)
Maar is de overheid dan overbodig? Nee, natuurlijk niet. Markten functioneren alleen als partijen elkaar vertrouwen. En mocht dat vertrouwen beschaamd worden doordat iemand bijvoorbeeld zijn rekening niet betaalt, dan is het goed dat er een onpartijdige instantie is waar men recht kan halen. Een instantie die de nalatige contractant tot naleving van zijn ver plichtingen kan dwingen. In die zin fungeert de overheid als een scheidsrechter bij een sportwedstrijd. Je zou kunnen stellen dat de overheid een vondst is van de vrije markt. Ook is de overheid er om die belangen te behartigen die iedereen aangaan, maar die strijdig kunnen zijn met specifieke deelbelangen van bepaalde private partijen
Het probleem dat ik hiermee heb, is dat 'niet dezelfde toegang tot informatie of hulpmiddelen' per se 'uitbuiting' of 'corruptie' of 'machtsmisbruik' betekent. Ik zie ook niet goed in hoe 'speciale talenten' tot deze zaken zou leiden. Een speciaal talent om te corrumperen (en niet bang om dit te gebruiken) leidt inderdaad tot corruptie, maar voor de rest? Verder zijn 'corruptie, uitbuiting en machtsmisbruik' zaken die in een vrije samenleving verboden zijn. Corruptie is contractbreuk, uitbuiting is het onrechtmatig teren op de arbeid van anderen en machtsmisbruik is ook een vorm van contractbreuk (impliciet of expliciet). Dus het is nogal raar dat dit een 'gevolg' zou zijn van de vrije markt; niet anders dan bijvoorbeeld duidelijke diefstal of moord. Dat soort gedrag gaat tegen de regels van een markt in en zijn daar geen uitwas van.Machtsverschillen kunnen tal van oorzaken hebben. Niet iedereen heeft toegang tot dezelfde informatie of hulpmiddelen. Anderen hebben voordelen door het beschikken over speciale talenten. Dit kan leiden tot corruptie, uitbuiting, machtsmisbruik en ander onwenselijk gedrag.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten