Jong Animo Voorstel

Het is niet mijn gewoonte om rechtstreeks bepaalde voorstellen te bekritiseren, maar dit wou ik wel even illustreren. Animo, de jong-sociaal democraten, hebben eens nagedacht over waar naartoe met onze sociale zekerheid en zijn, op het vlak van de pensioenen, tot een volgende suggestie gekomen.

WAT?
Een publiek kapitalisatiesysteem op basis van de tweede pensioenpijler. Deze tweede pensioenpijler wordt gegeneraliseerd en in een publiek investeringsfonds gestoken.

HOE GEINVESTEERD?
Dit investeringsfonds investeert in serviceflats voor ouderen en rusthuizen.

ER IS 4 KEER WINST
1) Huidige gepensioneerden kunnen tegen sociaal tarief huren, door het beperken van de woonkost geef je ze meer ademruimte. De sociale huurtarieven worden telkens geherinvesteerd in nieuwe ouderdomswoningen.
2) Je hebt kapitaalopbouw via de woonsten die meer waard wordt + de inkomsten uit de (sociale) huur.
3) Als de huidige jongerengeneratie op pensioen gaat, kunnen ze zo goed als GRATIS gebruik maken van deze serviceflats.
4) Daarnaast genereert dit een enorm aantal jobs in de (sociale) bouwsector!

Klinkt mooi - ongetwijfeld - maar er zijn hier toch wel enkele problemen mee. Ik geef een niet-exhaustieve lijst.

1. Om te beginnen heb je, natuurlijk, de typische argumenten tegenover overheidsefficiëntie. Wat houdt politici tegen om dit 'fonds' te gebruiken/uit te geven en te vervangen door claims van latere belastingsbetalers, zoals, bijvoorbeeld, het zilverfonds? Maar goed; we zullen ons trachten te focussen op het voorstel zelf en dus een (1) eerlijke, (2) efficiëntie overheid vooronderstellen - alle public choice, korte termijn incentives en dergelijke die overheden hebben negeren.
2. Het eerste probleem is het punt van 'de tweede pensioenpijler'. De tweede pensioenpijler is de pijler via de werkgever, i.e. uw werkgever betaalt extra bovenop uw loon. (In praktijk wordt natuurlijk dit 'extra' gedisconteerd, waardoor dit dus simpelweg een extra belasting is, die gedragen wordt door de werknemer.) Dus bovenop de hoge belastingen die er in België al worden gedragen, is het voorstel van de socialisten om een belastingsverhoging door te voeren. De vraag is echter in welke mate dit nog mogelijk is; op welk punt van de laffercurve zitten we? Het is waar dat het zou kunnen dat een verdere belastingsverhoging de inkomsten nog zou kunnen doen stijgen, maar de vraag is maar in hoeverre dit waar is.
3. Een tweede probleem hiermee is dat 'de werkgever' nogal moeilijk/dubieus is als de overheid de grootste werkgever is - ongeveer 20 a 25 procent van de werkende bevolking? Wat gaat zij doen? De nettolonen verlagen van haar ambtenaren of hogere lonen uitbetalen, waardoor er eigenlijk een grotere druk ontstaat op de rest van de werkende bevolking in de private sector? Ook is het niet duidelijk hoe deze tweede peiler werkt voor zelfstandigen - maar dat is niet echt een argument; eerder mijn onwetendheid. (Dat moet je ook kunnen toegeven.)
4. Het probleem met een 'publiek' investeringsfonds, zoals ze daarna erkennen, is dat er helemaal geen poging is om winst te maken. Maar je kan iets niet een 'investering' noemen als je er geen winst op tracht te maken; zover ik zie proberen ze hoogstens break even te dragen, zonder rekening te houden met de tijdspreferentie. (Doen alsof 100 euro nu gelijk is aan 100 later.) Dat leid ik af uit het feit dat ze spreken over 'sociale' tarieven en wat weet ik nog allemaal; dus ik vermoed dat ze niet simpelweg de prijs die ongeveer zou ontstaan in een markt zouden vragen. Het is dus onterecht dat ze dit een 'investering' noemen; ze proberen geen winst te maken. Ze proberen simpelweg geld te herverdelen. Maar dan komen we bij het belangrijkste punt: als ze geen winst proberen te maken (of zelfs maar brake even draaien), is dit 'publiek investeringsfonds' helemaal niet zelfbedruipend en zal er op een of andere manier moeten bijgepast worden. Hoe?
5. Maar goed; we gebruiken het geld om allerlei 'serviceflats' te bouwen (onder de prijs die zou ontstaan op een markt, anders zou het punt niet zijn dat de overheid het doet) en daardoor hebben ze 'ademruimte'. Deze sociale doelgroep is dan geholpen, op kosten van de belastingsbetaler. Maar wacht; het geld dat ze betalen, wordt dan gebruikt om (1) zowel te herinvesteren in nieuwe ouderdomswoningen (geld dat veel trager binnenkomt dan aan een marktconforme prijs), (2) deze inkomsten zorgen ook voor kapitaalsopbouw (een reserve), (3) de huizen 'worden meer waard' (waar komt dit ineens vandaan) en (3) als de jongeren dan op pensioen gaan, kunnen ze hier 'zo goed als gratis gebruik van maken'. Let op dat dezelfde 'sociale tarieven' (ik vermoed dus niet al te hoge) gaan dienen voor kapitaalsopbouw (een reserve), het bouwen van nieuwe woningen (die dan ook gaan stijgen in waarde?) en, ik hoop, ook het onderhoud van de bestaande woningen? 't klinkt allemaal nogal mooi, maar ik vraag me toch af of de 'sociale tarieven' die ze vragen wel genoeg gaan zijn voor al deze zaken te bereiken. Want als deze sociale tarieven genoeg zijn om zowel kapitaalsopbouw, onderhoud en nieuwe investeringen te rechtvaardigen... waarom zou een private partner dat dan niet doen? Het lijkt me nogal straf dat de markt zo dom is dat ze zo'n oppurtuniteit niet zijn. Dus ik betwijfel dat de 'sociale tarieven' effectief genoeg gaan zijn om al deze 3 doelstellingen ten volle te gaan bereiken - en dat er op een of andere manier zal bijgesprongen moeten worden.
6. Wat ik ook niet snap, is dat ze erkennen imo door toevoeging van het woordje 'sociaal' bij de huurprijs, dat dit een lage huurprijs zal zijn. Hoe zal de opbrengst daarvan dan kunnen dienen om de pensioenen (van diezelfde? of andere?) ouderen te betalen. Het lijkt me een beetje baron von munchhausen die aan zijn eigen haar zichzelf uit het moeras trekt.
7. Wat ik ook niet snap is dat deze woningen miraculeur 'meer waard' zullen zijn. Meestal, en woningen zijn daar geen uitzondering op, is het ceteris paribus principe geldig dat als je iets gebruikt, de waarde daalt. Woningen zijn ook onderhevig aan vermindering van waarde. Natuurlijk; tenzij ze een vermindering van het aanbod van huizen in het algemeen verwachten, gaat de waarde daarvan stijgen, maar dit zal dan ook zijn door groter wordende schaarste - niet bepaald iets wat we willen. (Maar natuurlijk wel mogelijk te creëren door de overheid.)
8. Ik ben ook niet zeker of de huidige 'jongeren' wel willen leven in die serviceflats; vergeet niet, tegen dat de huidige 'jongeren' op pensioen mogen, zijn we toch wel zo'n ongeveer 20-30-40 jaar verder (afhankelijk van hoelang je nog 'jongere' bent); maar ik ben niet zeker of ik (en velen met mij) wel over 20, 30 (en voor mij dan) 40 jaar zouden willen leven in nu gebouwde sociale service flats van de overheid. Iets zegt me dat dit toch niet bepaald optimaal is - maar oke. Bijkomend (en belangrijker) is het punt dat ik niet snap hoe dat we daar 'zo goed als GRATIS' (met hoofdletter!) in zouden kunnen zitten. EN als het zo 'goed als GRATIS' is, welk alloceringsmechanisme gaan ze dan gebruiken? (Als het zo goed als GRATIS is, is er wrslk, ongeacht de kwaliteit, een redelijke vraag naar; op welke manier gaan ze dan alloceren tussen alle verschillende mensen die er dan in willen.) Om maar te zwijgen dat ik geen enkele reden zie dat het dan zo goed als GRATIS zou zijn; oke, misschien is de 'sociale huur' wel echt zo laag, maar dan komen we terug bij het vorige punt: hoe gaan ze met die sociale huur zowel onderhoud, nieuwe investeringen als een reserve fonds aanleggen?
9. Tot slot misschien het punt dat dit helemaal geen jobs 'bijcreëert'. Dit is de aloude drogreden van the seen and the unseen is al 150 jaar geleden ontkracht door Bastiat. Voor zij die het nog steeds niet doorhebben: als ik een euro van jou neem en die aan iemand anders geef, is er in de samenleving als geheel niet 'een euro meer verdiend'. Als ik 1000 euro per maand van 1000 mensen steel en daarmee een loon betaal, is er niet een loon 'meer', maar is er in de samenleving als geheel gewoon herverdeeld, niets 'bijgekomen'. Lees het allemaal hier nog eens na. Het is dus ook simpelweg niet waar dat er 'meer jobs' bijkomen door dit voorstel. 'Jobs' die herverdeeld zijn en nu de overheidsvoorkeuren dienen; dat wel. Maar er zijn geen 'nieuwe' jobs.