Update over democratisch socialisme

Vandaag zag ik de op website van de actief linkse studenten het volgende staan:

"(...)

In de geschiedenis zijn reeds verscheidene pogingen ondernomen om tot zo’n maatschappij te komen. Het bekendste voorbeeld is Rusland, waar na 1917 een socialistische economie werd ingevoerd. Het resultaat was dat de Sovjetunie zich op korte tijd van een achterijk land in een moderne supermacht ontwikkelde. Iedereen kon genieten van kwaliteitsvol onderwijs, vrouwen kregen stemrecht, en de instituten van de arbeidersdemocratie kregen de macht over de staat.

Helaas werden deze verworvenheden vanaf het midden van de jaren ’20 geleidelijk aan afgebouwd toen een groep bureaucraten onder leiding van Stalin profiteerde van de achtergestelde positie van Rusland en het isolement waarin het verkeerde om geleidelijk aan de macht over te nemen. Dit leidde tot de degeneratie van de Sovjetunie naar een dictatoriale staat, waar de planeconomie niet meer geleid werd door de bevolking, maar door een groep bevoordeelde bureaucraten. (...)

Dit is interessant: het voorbeeld dat de ALS aanneemt als een 'democratische planeconomie' is dus - volgens deze tekst - Rusland van 1917 tot 'midden jaren '20', de jaren waarin 'van een achterlijk land naar een supermacht heeft ontwikkeld, iedereen kon genieten van kwaliteitsvol onderwijs, vrouwen stemrecht hadden en de instituten van de arbeidersdemocratie kregen de macht over de staat'.

Persoonlijk vermoed ik, in alle eerlijkheid, dat het hier simpelweg ongelukkig geformuleerd is: het zou me sterk lijken dat ze de periode van het 'oorlogscommunisme' tot hun grote voorbeeld gaan verheven.

Het oorlogscommunisme (van 1918-1921) was niet bepaald het beste voorbeeld van vrij, solidair, vriendelijk, coöperatief socialisme met een functionerende (deliberatieve) democratie en communicatie tussen grote lagen van de bevolking. Natuurlijk wil ik hier het effect van de oorlog niet vergeten - een oorlog zal elk economisch systeem relatief slechter doen functioneren dan het zou kunnen functioneren - maar zelfs dan denk ik niet dat dit bepaald 'het' voorbeeld was.

Ik vermoed dat ze het eerder hebben over de Nieuw Economische Politiek van de USSR (die pas begon in 1921 en eindigde in 1928), maar tenzij onze dierbare vrienden van de Actief Linkse Studenten een ferm stukje historisch revisionisme hebben gehad dat ik heb gemist, was dit toch ook niet bepaald het democratisch socialisme zoals zij het zou oh zo mooi formuleren: de NEP was niet meer dan het herinstalleren van een (uitgebreid gereguleerd) kapitalisme (met belastingen). Er was helemaal geen sprake van 'collectivisering van alle productiemiddelen' maar overgang naar de aanpak die overheden al decennia gebruiken omdat dit simpelweg efficiënter is om aan 'beleid' te doen dan het geheel te controleren: reguleren en belasten. (Misschien zit er toch iets in de bewering dat markten beter zijn?)

Bemerk overigens ook dat de belastingstarieven niet bepaald 'proportioneel' waren (i.e. 'vaste' hoeveelheid goederen van de landbouwers, waarbij overschotten verkocht konden worde op de private markt), buitenlandse investeringen werden toegelaten (ja, de modernisering van Rusland toen was onder andere dankzij het veel rijkere Westen), en meer van dat fraais.

Geen wonder dat (velen van) de toenmalige partijleden vonden dat het een verraad was van het Marxisme/communisme: private eigendom was toegelaten en de staat - eerder dan een 'dictatuur van het proletariaat' - was een elite die reguleerde, controleerde en belaste.

Waar dat onze vrienden van de ALS de gigantische verbetering van het onderwijs zien en meer van dat fraais: geen idee. Als het er al was, zou het wel eens kunnen liggen aan de liberale hervormingen eerder dan het onbestaande 'democratisch socialisme' dat zij daar zien.