maandag 3 oktober 2011

Interest vs (Ondernemers)winst

Vandaag zullen we een eenvoudig, doch belangrijk, concept uitleggen in economie. Het verschil tussen 'boekhoudkundige winst' en 'ondernemerswinst' en, in verband daarmee, het verschil tussen 'interest' en 'winst'.

Beeld u, om te beginnen, een economie waar elke dag een exacte copy is van de vorige. Kortom; een economie zonder enige vorm van verandering. Dit is wat Mises noemde de 'Evenly Rotating Economy' (ERE). Een economie waar er geen verandering is. Consumenten veranderen niet van voorkeuren, de totale gespendeerde som aan alle productiefactoren en consumptie goederen blijft volledig identiek. In zo'n economie zal er geen rol weggelegd zijn voor de 'ondernemer'; er is immers geen verandering om te voorspellen/op te reageren. In zo'n economie zal er dus geen ondernemerswinst (of verlies) meer zijn: er is immers geen rol meer weggelegd voor de ondernemer!

Er zal echter nog boekhoudkundige winst zijn - verlies niet: daar er geen verandering meer is. Waar komt deze winst vandaan? Deze 'winst' komt voort uit het simpele feit dat over de tijd heen alle 'returns' op tijd zullen egaliseren. Dit is eenvoudig te begrijpen: stel dat je kan kiezen tussen - we sluiten alle vormen van onzekerheid uit - 5 procent interest op de bank of een onderneming die 7 procent return geeft over dezelfde periode. Waar zal je, ceteris paribus, je geld investeren? Logischerwijze in het tweede. In een samenleving zoals de ERE zal alle interest gelijk zijn en deze interest zal gelijk zijn aan de ratio van boekhoudkundige winst die elke onderneming maakt. Ze zullen dus nog steeds 'winst' maken en die zal gelijk zijn aan de interestvoet.

In een 'gewone' economie is er echter wel onzekerheid: daar komt de rol van de ondernemer. Een ondernemer die een return op zijn onderneming heeft die, in het totaal, hoger is dan de normale interestvoet, die maakt dan 'ondernemerswinst'. Als de interestvoet 5 procent is en de ondernemer maakt 7 procent winst, dan heeft hij 2 procent ondernemerswinst. Als hij echter maar 3 procent winst maakt, maakt hij economisch verlies - het had beter geweest als hij alle productiefactoren had gekocht en simpelweg had gespaard, opdat iemand anders (een betere ondernemer) het beter had kunnen doen.

Dat was, heel eenvoudig uitgelegd, de relatie tussen winst en interest. In een economie zal je altijd interest hebben - tijdsvoorkeur - en dat moet je conceptueel gescheiden houden van 'ondernemerswinst/verlies'.