Ik zit al een paar dagen met een bepaalde gedachtegang in mijn hoofd, na literatuur van 'Law's Order' van David Friedman. Dit boek is een inleiding in 'Law & Economics', die de verwantschap tussen 'wet' en 'economie' onderzoekt op een waardenvrije analyse. (Hij stelt bijvoorbeeld ergens letterlijk dat overwegingen van ethiek niet belangrijk zijn. Hij stelt niet dat ze niet belangrijk zijn, maar wel dat ze voor deze bepaalde vorm van waardenvrije wetenschap geen plaats hebben.)
Een van de zaken die in dit boek behandeld wordt, is het concept van 'liability', i.e. 'verantwoordelijkheid voor de gevolgen van je daden'. Een eenvoudig voorbeeld daarvan is dat indien ik jou iets verkoop & dit blijkt giftig te zijn, dan zou ik wel nog eens verantwoordelijk kunnen zijn. Ik zou echter dit concept willen toepassen op iets waar libertariërs een ferme kritiek op hebben: het concept van 'sociale zekerheid'.
Libertariërs zijn, logischerwijze, tegen de massieve overheidsbureaucratie die een systematische welvaartsherverdeling van rijk naar arm zou beogen, maar in de praktijk een herverdeling is van alle ladingen van de bevolking naar alle andere ladingen, waarbij de overheid zelf nog wat kan graaien in de geldpot, ten koste van de producerende mensen in de samenleving. Ook creërt ze hiermee een gigantische hoop externe effecten zoals mensen die quasi compleet afhankelijk worden van de overheid, minder algemene productie (dus in het geheel minder welvaart in de samenleving) & dergelijke zaken. Uitgebreide analyses van een concept zo verdorven als de sociale zekerheid zullen nog wel aan de orde komen.
Wat ik me echter afvraag, is of in een vrije samenleving er plaats zou zijn voor een 'liability' in de vorm van het 'weigeren van hulp'? Natuurlijk is het 'weigeren van hulp' niet te vergelijken met het verkopen van een goed, dat blijkbaar een gevaarlijk goed is, vermits in dit tweede geval er een overdracht gebeurd is van een product, in goederen trouw & bij het 'weigeren van hulp' niet.
Stel, bijvoorbeeld, dat iemand aan uw hypotethische deur staat en smeekt om binnen te komen omdat hij anders zal doodbloeden/aangevallen worden/etc. U slaat echter de deur toe & even later wordt de man dood teruggevonden. Nu kan er achterhaald worden dat hij inderdaad aan mijn deur heeft gestaan & dat ik hem niet heb binnengelaten/geen vorm van hulp geboden. Zou het mogelijk zijn in een vrije samenleving dat u dan vervolgd wordt of behoort u te kunnen zeggen dat dit binnen de aspecten van uw recht was?
Intuïtief zou ik zeggen dat het een verkeerde afleiding van het recht is om te zeggen dat u, aan uw deur, geen enkele vorm van verantwoordelijkheid zou hebben ten opzichte van deze man. Andere libertariërs zijn het daar echter niet mee eens. Ik weet het niet zo goed. Ik laat daarom de vraag maar open.
Adriaan
1 opmerking:
Hulp en liability
Ik zou zeggen dat wanneer iemand u om hulp vraagt, dat geen wettelijke verplichtingen voor u creëert. Door te weigeren iemand te helpen, worden de rechten van deze persoon niet geschonden. Hij heeft immers geen eigendom in u. Het feit dat hij zich in nood bevindt, verandert niets aan zijn eigendomsrechten. Hij heeft slechts het recht om hulp te vragen, maar niet om het te eisen. Een vraag om hulp verschilt niets van ieder ander contract.
Ik zie twee obstakels die een wet op verplichte hulpverlening moet overkomen.
Ten eerste: hulp leveren betekent altijd dat de hulpverlener tijd en middelen moet gebruiken om de andere te helpen. Als iemand verplicht is hulp te verlenen als hem om hulp gevraagd wordt, hoeveel tijd van zichzelf moet hij dan opofferen? De twee minuten die nodig zijn om iemand van de rand van een afgrond te helpen of de week intensieve zorg die nodig is om een zwaargewond iemand te helpen totdat zijn familie arriveert? Hoeveel middelen moet de hulpverlener opofferen? Een verbandmiddel of een maandinkomen aan andere hulpgoederen?
Ten tweede: welke vraag om hulp creëert wettelijke verplichtingen? Iemand die aan het doodbloeden is, iemand die aan het verhongeren is?
Ik zie geen manier om een grens te trekken bij deze twee obstakels die niet arbitrair is.
Ik blijf wel hoopvol dat mensen die om hulp vragen dat meestal ook zullen krijgen. Wanneer iemand om hulp vraagt creëert dat misschien geen wettelijke verplichtingen, maar wel morele verplichtingen. Iemand die zijn morele verplichtingen niet nakomt, kan te maken krijgen met sociale sancties. Verzekeringsmaatschappijen kunnen bijvoorbeeld ook maatregelen nemen. Wanneer iemand een verzekering afsluit kan er in de polis staan dat de verzekerde hulp moet leveren aan mensen in nood. Doet de verzekerde dit niet, dan bepaalt de polis dat de weigeraar van hulp de schade van zijn nalatigheid moet betalen. Verzekeringsmaatschappijen hebben er voordeel bij dit in het contract te zetten omdat zij anders de schade moeten betalen en klanten kunnen hierdoor kortingen krijgen.
Een reactie posten