Het onderscheid dat ik voorstel is een contrast tussen (noodzakelijkerwijze) universele regulering (om effectief te zijn) enerzijds en (bij gebrek aan ander woord) partiële regulering. Een voorbeeld van het eerste is bijvoorbeeld het minimumloon. Het minimumloon in een samenleving is maar zinvol als dit minimumloon voor iedereen (al dan niet binnen een bepaalde categorie) telt. Maar dit is niet noodzakelijkerwijze zo bij alle vormen van regulering: sommige regulering kan perfect effectief zijn, zonder dat dit (noodzakelijkerwijze) universeel geldt. Stel, bijvoorbeeld, dat de overheid reguleert dat producenten verplicht een 2-wekende durende periode geven aan cliënten waarin ze hun gekochte goederen kunnen terugbrengen. Zelfs indien sommige cliënten, bijvoorbeeld in ruil voor korting op het gekochte goed, contractueel van dit recht zouden afzeggen, dan heeft dat geen invloed op andere cliënten, i.e. zij kunnen nog steeds op deze regulering rekenen.
Hierbij is het vaak spijtig dat het doorgaans illegaal is om contractueel van dit recht af te zeggen. Stel, bijvoorbeeld, dat een winkel 15% korting zou geven op alle goederen, in ruil voor het recht dat je dat achteraf niet terugbrengt. Ik ben zeker dat veel cliënten hier gebruik van zouden maken en ik kan me geen werkelijke reden inbeelden dat dit verkeerd zou zijn. Natuurlijk: 'consumentenbescherming' zal daardoor een andere dynamiek geven, maar als de consument expliciet afziet van dit voordeel (in ruil voor korting); is dit dan ook geen consumentenbescherming?
Ik vraag me af of hoe het meer onder een gedecentraliseerd rechtsysteem zou gebeuren; ik kan me perfect inbeelden (zoals ik al vaak heb beargumenteerd op deze blog) dat er rechtsregels zouden kunnen ontstaan die niet compleet liberaal zijn. Maar er is een verschil tussen een initiële rechtsregel die je door middel van een contractuele overeenkomst buitenspel kan zetten en een regulering waarbij dit niet het geval is. Stel bijvoorbeeld dat er een rechtsregel is dat bij ontslag (in bepaalde gevallen) de ontslagen werknemer toch recht heeft op een bepaalde vergoeding. Het lijkt mij niet onmogelijk dat in een gedecentraliseerd rechtsysteem, waarbij mensen met de huidige voorkeuren en visies over rechtvaardigheid en ethisch handelen, zo'n rechtsregel zou kunnen ontstaan, net zoals dat vandaag in een wet is gegoten. Maar het is 1 ding om dit als rechtsrege te hebben die je expliciet kan ontwijken als dit expliciet in het contact genoteerd staat en een wet die niet te ontwijken valt.
Het juridische kader waarbinnen (economische) handelingen gebeuren heeft altijd een set premisses die geldig zijn indien dit niet in het (of een) contract gearticuleerd staan. Het feit dat je iemand niet mag vermoorden, is zoiets dat niet contractueel geregeld wordt, maar een onderdeel is van het rechtsysteem per se. Zolang het juridische kader echter niet verhinderd dat contractueel bepaalde interactie bepaalde rechtsregels (die maar geldig horen zijn bij afwezigheid van overeengekomen regels) ontwijkt, is hier niet zo'n fundamenteel probleem. De 'liberale' of 'libertarische' visie op een hervorming van de arbeidsmarkt is nogal vaak gericht op 'dereguleren' op het vlak van uitbetaling bij ontslag en dergelijke zaken. Maar dit is in se niet het fundamentele probleem (dat ik zie), omdat (zoals ik al heb beargumenteerd) het mogelijk is dat er gelijkaardige rechtsregels zouden kunnen ontstaan als de desbetreffende wetten. Het werkelijke probleem is als je daar niet buiten zou kunnen (zoals vandaag het geval is), ook al is daar niet altijd een goede reden toe. Indien je een minimumloon wenst, is het logisch dat je daar niet buiten kunt, net zoals, bijvoorbeeld, het ontslagrecht. (Als je zou kunnen concurreren op het ontslagrecht zal dat, in de ogen van voorstanders van regulering, een proces 'naar beneden toe' zijn.) Maar er zijn andere vorm van regulering die nog steeds effectief zouden zijn indien deze niet noodzakelijk universeel zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten